Atzapar puntagorri
Atzapar puntagorria | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
Ordena | Gomphales | |||||||||||||||||||||||||||
Familia | Gomphaceae | |||||||||||||||||||||||||||
Generoa | Ramaria | |||||||||||||||||||||||||||
Espeziea | Ramaria botrytis Bourdot, 1918 | |||||||||||||||||||||||||||
Basionimoa | Clavaria botrytis | |||||||||||||||||||||||||||
Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Atzapar puntagorria (Ramaria botrytis) Gomphaceae familiako onddo bat da.[1] Ramaria generoan, hau da kalitate gastronomiko handiena duena. Ale zaharrak ez dira kontsumitu behar, Ramaria generoko espezietan ohikoak diren ondorio laxanteak izan ditzake.
Sinonimoak: Clavaria botrytis, Clavaria rubescens, Ramaria acroporphyria, Clavaria sculpta
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 6-12 cm garai eta 8-16 cm zabal. Adarkatutako zuhaixka sendo baten itxurakoa. Enborraren azala kolore zurixkakoa da, eta arrosa-purpurakoa adarren muturretan, lehen begiratuan, kolore arrosa-purpura kolorekoa da.
Himenioa: Adarren azalera osoa estaltzen du.
Hanka: Lodia, enbor erraldoi baten itxurakoa, batzuetan altuera baino zabalera handiagoa izaten du, lehenbizi zuria, gero horixka samarra.
Haragia: Zurruna, zuria, usain eta zapore atseginekoa.[2]
Etimologia: Ramaria terminoa, latinetik dator “ramus” hitzetik, adar, esan nahi du. Botrytis epitetoa, grekotik dator, mahats-mordoa esan nahi duen "botrys" hitzetik, Bere itxuragatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Beste Ramaria batzuk baino kalitate hobeko jangarria.[3]
Nahasketa arriskua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ramaria formosa (purgatzailea) delakoarekin, karpoforoak hiru kolore dituelako ezagutzen da: zuria enborrean, izokin kolorea adarretan eta horia puntetan. Ramaria elegantissima espeziearekin, guztia kolore arrosa biziko kolorekoa. Ramaria rufescens, Ramaria botrytis-aren aldaera bat da, eta adarren muturrak ez ditu arrosak, baizik gorri-ardo kolorekoak. Ramaria botrytis-aren parvula aldaera, txikia eta gorri-purpura kolorekoa da, oinaren oinarria izan ezik, hura ia zuria baita.[4]
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udazkenean, hostozabalen baso ilunetan. Ez da oso ohikoa, ez ugaria.[5]
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanada, Alaska, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Txile, Europa, Errusia, Himalaiako eremua, Japonia, Papua Ginea Berria, Australia.[6]
Espeziearen egoera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aranzadi Elkartearen arabera, atzapar puntagorria desagertzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.[7] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera honek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.
Galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Atzapar puntagorriak.
-
Atzapar puntagorria azpitik.
-
Atzapar puntagorriak goitik.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 565 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 442 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 613 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 152 or. ISBN 84-87997-86-4..
- ↑ Ramaria botrytis: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.
- ↑ Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1918. urtean deskribatutako onddoak
- Euskal Herriko onddoak
- Ramaria
- Onddo jangarriak
- Kanadako onddoak
- Alaskako onddoak
- Ameriketako Estatu Batuetako onddoak
- Mexikoko onddoak
- Txileko onddoak
- Europako onddoak
- Errusiako onddoak
- Himalaiako eremuaren onddoak
- Japoniako onddoak
- Papua Ginea Berriko onddoak
- Australiako onddoak